El Sanatları
Çember:
Çember yörede çok eskiden beri dokunan ve başörtüsü olarak kullanılan bir dokuma türüdür. Özellikle Boyabat, Durağan ve Saraydüzü ilçelerinde sıklıkla görülmektedir. Günümüzde hala başörtüsü olarak kullanılmaya devam eden çember, bu işlevinin yanı sıra masa, sehpa gibi yüzeylerde örtü olarak, ayrıca gömlek, bluz gibi elbiselerde de model veya aksesuar olarak da kullanılmaya başlanmıştır. Çember düzen adı verilen dokuma tezgahlarında, tarak boyuna göre genellikle 50-60 cm eninde ve 100-120 cm boyunda dokunur. Kenarları şerit halinde orta kısmı bütün olarak desenlidir. Çemberin üzerine dokuma yapılırken demirkırat, kibrit kabı, baygın gibi nakışlar atılır.
Mahrama:
Eskiden havlu veya bel kuşağı olarak kullanılmak üzere ince ve uzun bir şekilde (standart bir boyutu yoktur 25-45x100-150 cm arasında değişmektedir) farklı renklerde pamuk ipliği kullanılarak yapılan bir dokuma türüdür. Yörede adına uzun mendil de denilmektedir. Durağan ve Boyabat ilçelerinde yaygın olarak görülen ve düzen adı verilen el tezgahlarında yapılan mahrama, diğer dokumalara göre daha sık iplik atılarak ve örtünün iki ucuna yöresel motifler yerleştirilerek dokunmaktadır.
Peşkir:
Geçmişte el yüz havlusu olarak işlev gören peşkirler, mahramayla aynı teknikte dokunmaktadır. Mahramadan farklı olarak daha ince ve uzun olarak dokunan peşkirlerde işleme tekniği olarak, düz sarma, verev sarma, balık sırtı, düz pesent, verev pesent, gözeme ve civankaşı kullanılmıştır.
Gemi/Tekne Modelciliği ve Kotracılık:
1950'li yıllarda Sinop Cezaevi'nde yatan iki mahkum tarafından başlatılan bu el sanatı, mahkumların cezaevinden çıktıktan sonra Sinop'ta kalarak bu sanatı devam ettirmeleri ve yanlarında çalışan çıraklara kotra yapımın öğretmeleri neticesinde il merkezinde hızla yayılmıştır. İl merkezinde bu sanatla ilgilenenler oldukça fazladır.
İlk başlarda Sinop Limanı'na gelen yolcu vapurlarındaki ziyaretçilere hediyelik eşya olarak sunulan kotralar, zamanla ünlenmiş ve il dışına da hediyelik eşya olarak gönderilmeye başlanmıştır. Bugün Sinop'a gelen yerli ve yabancı turistlerin hediyelik olarak aldıkları tekneler Sinop' un simgesi haline gelmiştir.
Günümüzde geleneksel yöntemlerle devam eden Kotracılığın yanı sıra, daha güncel olan, teknik bilgi gerektiren ve projeli olarak çalışılan tekne modelciliğini de bu el sanatında görmekteyiz.
Tüm detayları ahşap ve el işçiliği ile üretilen tekne modellerinde (çektirme, taka, sandal, kalyon, gulet, yat, balıkçı gibi) farklı özellikte ağaçlar kullanılmaktadır. En çok kullanılan ağaçlar ceviz, gürgen, kayın, kavak, dişbudak, akçaağaç vb.'dir. Tekne donanımlarında ise misina ve naylon ip kullanılmaktadır.
Bıçakçılık:
Sinop’ ta ÖZEKES ve YILMAZ aileleri tarafından başlatılan el yapımı bıçak üretimi günümüzde ÖZEKES ailesinin dördüncü kuşak ustaları tarafından devam ettirilmektedir. İlk dedeleri Hüseyin Usta tarafından 1890 yılında bir hobi olarak başlayan bu sanat zamanla ilerlemiş ve el yapımı bıçaklar bugün Sinop’un tanıtımına büyük katkı sağlayan el sanatlarından biri olmuştur. Bıçakların yapımında yüksek karbonlu İsveç takım çeliği, saplarının yapımında ise manda, geyik boyunuzu, gül ağacı kökü kullanılmaktadır. Korkuluk ve tepe malzemesi kaliteli pirinçten, kınları ise kaliteli sığır derisinden yapılmaktadır. Bıçaklar, dekoratif bıçaklar, mutfak bıçakları ve av bıçağı olarak üretilmektedir.
Keten Dokumalar:
Keten Dokumalar:
İlimizde sadece Ayancık ilçesinde keten üretimi yapılmakta ve keten dokunmaktadır. Günümüzde yalnız bir kaç kişi tarafından bu iş yapılmaktadır. Keten dokumak için öncelikle ipin elde edilmesi gerekmektedir. Bu da oldukça zahmetli bir iştir. Temmuz ayında ekimi yapılır. Daha sonra çeşitli işlemlerden geçirilerek ip haline getirilir. İp haline gelen keten yörede “düzen” adı verilen dokuma tezgahlarında 30, 40 ya da 50 cm eninde dokunur. Bu dokumadan yöresel adıyla göynek, nezgep, paça, erkeklere pantolon, ceket, yelek gibi giyim eşyaları ve çarşaf, peşkir, örtü gibi ev eşyaları yapılmaktadır.
KAYNAK:
Sinop El Sanatları Broşürü, İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Yayınları
Sinop El Sanatları Broşürü, İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Yayınları
